ว่าด้วยการเป็นครู(Being a teacher)

ตามทรรศนะของจอห์น แมคบีธ

(ภาพจาก www.educ.cam.ac.uk)

                                                                         Professor John MacBeath : บรรยาย

                                                                                      สุริยา เผือกพันธ์ :  ถอดความและเรียบเรียง

ครูเป็นใคร ใครเป็นครู ?????

            อะไรคือ ตัวบ่งบอกถึงการเป็นครู ปัจจุบันเราได้เรียนรู้อะไรเพิ่มขึ้นบ้าง เกี่ยวกับเรื่องการเรียนการสอน

           และในฐานะที่เราเป็นครูลองย้อนกลับไปสมัยที่เราเป็นนักเรียน ประสบการณ์ใดที่มีพลังมากที่สุดสำหรับเรา และถ้าคิดไปถึงเรื่องการสอนของพวกเรา ประสบการณ์ใดที่ทรงพลังที่สุด

            สิ่งที่จะบ่งบอกถึงการเป็นครูมีอยู่ด้วยกันแปดด้าน แต่สิ่งแรกที่จะกล่าวถึงคือ เรื่อง การวางแผน ครูจะต้องทำก่อนล่วงหน้า เพื่อบอกให้รู้ถึงวิธีการที่จะสอน  เพื่อให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้  เป็นสิ่งที่จะนำไปสู่การทำให้เกิดความเข้าใจอันลึกซึ้งในสิ่งที่ครูได้สอน เป็นสิ่งที่จะนำไปสู่ความต้องการที่จะสร้างความเข้าใจ ที่แท้จริงตามที่หลักสูตรกำหนดเอาไว้ รวมทั้งการประเมินผล  อันเป็นการประเมินผลเพื่อการเรียนรู้ ประเมินผลเพื่อปรับปรุงพัฒนา เมื่อการเรียนรู้สิ้นสุดลงในแต่ละช่วงเวลา

            ดังนั้น ความแตกต่างของการประเมินผลประเภทต่าง ๆ  เราจะต้องมองให้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น และทำอย่างมืออาชีพ ทำอย่างไรคือ การทำอย่างมืออาชีพ และวิธีการใดที่จะจัดลำดับขั้นตอนการสอนทั้งหมดที่มีองค์ประกอบความแตกต่างกันให้สัมพันธ์กัน อันจะทำให้เราเป็นครูที่มีประสิทธิภาพ

            เราจะเริ่มจากคำถาม  3 ข้อ โดยจะไม่พูดถึงสิ่งที่เราไม่เคยสอนและไม่เคยเรียนรู้มาก่อน ดังนั้น คำถาม 3 ข้อดังกล่าวคือ อะไรที่เรารู้แล้ว อะไรที่เรายังไม่รู้และอะไรที่เราอยากจะรู้ และเมื่อเราคิดถึงผู้เรียน พวกเขาเป็นใคร อะไรคือสิ่งที่พวกเขาเคยรู้ เคยรู้สึกและเคยทำมาแล้ว

            เพราะว่าพวกเขาไม่ได้เดินเข้าห้องคล้าย กระดานชนวนที่ว่างเปล่า พวกเขามากับความรู้สึก ความรู้และทักษะและในฐานะที่เป็นครู เราคิดว่าอะไรที่จะสามารถทำให้นักเรียนได้เรียนรู้อย่างมีความหมาย จะมียุทธวิธีใดที่จะส่งเสริมการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งทั้งหมดนี้ ดำเนินการภายใต้แนวคิดทฤษฎี

            อะไรคือ ทฤษฎีการเรียนรู้ และสิ่งสำคัญคือ อะไรคือ สิ่งที่ครูจะต้องเข้าใจและหมายมั่นปั้นมือ นอกจากนี้ อีกสิ่งหนึ่งคือ หลักสูตร อะไรคือ สิ่งที่เราจะต้องเข้าใจจากหลักสูตร มันมีความหมายอย่างไร มีวิธีการหลากหลายในการทำความเข้าใจหลักสูตรใช่ไหม อะไรคือ วิถีทางที่แตกต่างกันเหล่านั้น  และเราจะทำการเชื่อมโยงหลักสูตรที่เขียนไว้กับการพัฒนาและประเมินผลการเรียนรู้ของนักเรียนอย่างไร

ดังนั้น ถ้าเราเริ่มต้นด้วยการทำแผนเป็นสิ่งแรก ในแผนนั้นจะประกอบด้วย การกำหนดเป้าหมาย (formulating) การเน้นนักเรียนเป็นสำคัญ (engaging) แผนการสอน (planning)  การจัดการทรัพยากร (organizing) การพัฒนายุทธวิธี (developing)  การบอกถึงผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน (communicating) เป็นต้น

            ดังนั้น คำกริยาทั้ง 6 คำได้แก่ การกำหนดเป้าหมาย  การเน้นนักเรียนเป็นสำคัญ  แผนการสอน   การจัดการทรัพยากรการ พัฒนายุทธวิธีและการบอกถึงผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน     เป็นกุญแจและหัวใจสำคัญที่ครูจะทำการสอนและประเมินผล

            ต่อไปเราจะพูดถึงจุดประสงค์ของ การประเมินผลที่แตกต่างกัน 3 วิธี คือ การประเมินเพื่อวินิจฉัย (the diagnostic purposes of assessment) การประเมินระหว่างเรียน  (the formative purposes of assessment) และการประเมินผลรวม (the summative purposes of assessment) ซึ่งทั้ง 3 วิธีมีความสำคัญในการให้ผลสะท้อนและความหมายของการสะท้อนผลนั้น

และจากนั้นจะพัฒนาความสัมพันธ์ กับคนที่เราทำงานด้วยในแต่ละวันเป็นพื้นฐาน คนเหล่านั้นคือคนที่มีความสำคัญต่อเรา เช่น  นักเรียนของเรา เพื่อนร่วมงานของเรา ครอบครัว ชุมชนรอบข้างรวมถึงผู้กำหนดนโยบายด้วย ผู้นำโรงเรียนและคนซึ่งมีตำแหน่งหน้าที่ภายในท้องถิ่นและเจ้าหน้าที่รัฐ

อะไรคือวิธีการที่จะนำไปสู่ความเป็นครูมืออาชีพอีก เราจะรู้จักกฎเกณฑ์ทางด้านคุณธรรม ความหมายของสิ่งที่ต้องสร้าง ความรับผิดชอบของผู้บริหารตามกฎหมาย หลักปรัชญาการสอน การเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนวิชาชีพที่ร่วมแบ่งปันความคิด คุณค่าที่เราเรียนรู้จากผู้อื่น การมองหาเครื่องมือจากเพื่อน ร่วมงาน แม้กระทั่งจากนักเรียน ถึงการที่จะพัฒนาการสอนและแผนการพัฒนาวิชาชีพครูอย่างไร

            และท้ายที่สุด มีคำถามสำคัญซึ่ง โฮวาร์ด การ์ดเนอร์ (Howard Gardner) นักจิตวิทยาได้ถามไว้ว่า อะไร คือสิ่งที่เราต้องการจากนักเรียนของเรา

            ส่วนหนึ่งที่สำคัญที่เราเข้าใจคือ  ความรู้ (Knowing) และความสามารถ ความรู้ที่มี เป็นตัวบ่งชี้ครูที่มีมากเพียงพอที่จำทำให้เด็ก ๆ ดำรงชีวิตอยู่ได้ มันเป็นมรดกอันยิ่งใหญ่มอบให้กับคนรุ่นต่อ ๆ ไป

มีคำถามอะไร เพิ่มเติมจากนี้ เพื่อพวกเราในฐานะครูเพื่อนักเรียนอีกไหม  คิดอีกครั้ง ในสิ่งที่เราคุ้นเคย เช่น การเรียนรู้ การสอน หลักสูตรและความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งเหล่านี้

ดังนั้น แม้ว่าเราจะย้อนกลับไปและมองไปที่บางสิ่งที่เราได้กล่าวมาแล้วข้างต้น พวกเราอาจคิดไปถึงสิ่งสุดท้าย  ซึ่งถามเราเป็นการเฉพาะเกี่ยวกับเรื่องผลสะท้อน เกี่ยวกับการทบทวนและเกี่ยวกับกิจกรรมต่าง ๆ ที่จะช่วยส่งเสริม เพิ่มพูนและท้าทายความเข้าใจของพวกเรา

........................................................................................................................................................

John MacBeath is Professor Emeritus at the University of Cambridge, Director of Leadership for Learning: the Cambridge Network and Projects Director for the Centre for Commonwealth Education. Until 2000 he was Director of the Quality in Education Centre at the University of Strathclyde in Glasgow.